.jpg)
Ayşe Betül (Ayşe Betül
İlhan Tatlı) Türkçe Rap müzikle ortaokul yıllarında tanıştı.
2000'li yılların başlarında kendi kayıtlarını almaya başladı.
Arkadaşlarıyla S.S.P. grubu olarak 2005'te Nokia Super Sound
yarışmasında rap dalında derece, 2006'da Miller Music Factory
yarışmasında Hiphop Act dalında birincilik kazandı. Üniversite
yıllarında “Notre Dame'ın Kamburu” isimli müzikal için
Dinamit ve Ares'le birlikte 12 şarkılık bir albüm hazırladı ve
müzikalde Esmeralda rolüyle sahne aldı. Daha sonra müziğe ara
vererek modern dans, basketbol koçluğu ve mimarlıkla uğraştı.
2020 yılında yayınladığı “Hadi Şimdi Kaç” ile rap müziğe
geri dönüş yaptı.
Ayşe Betül 2020-2022
yılları arasında ikisi düet olmak üzere toplam 11 parça
yayınladı. Bu parçaları yayınlandıkları sırayla inceleyelim:
1- “Hadi Şimdi
Kaç”
Ayşe Betül'ün Nisan
2020'de yayınlanan ve müziğe yeniden başlangıç yaptığı
şarkısı. Pop-rap'in başarılı bir örneği olan şarkı, Ayşe
Betül'ün Türkçe Rap'e yeni bir soluk getireceğinin sinyalini
veriyordu. Şarkıda Ayşe Betül'ün yansıttığı karakter sevdiği
/ ilişkide olduğu kişiye karşı içinde birikenleri dışarı
vuruyor. Sözlerden karşıdaki kişinin bencil veya narsist biri
olduğunu anlıyoruz. Şarkıda yansıtılan karakter kendisini
yıpratan bu ilişkiden kurtulmak, kendi özgür yaşantısını
tekrar inşa etmek yolunda bir adım atıyor ve ilişkisiyle
hesaplaşmaya giriyor. Klibin bir yerinde Orhan Pamuk'la ilgili bir
gazete haberinin başlığına yer verilmiş: “Mutsuzluğu aşmak
için yazıyorum.”. Klipteki Ayşe Betül de kendisine iyi
geldiğini düşündüğü aktiviteler yapıyor (resim, at
biniciliği, modern dans).
Şarkının müziği hoş,
sözleri akıcı, kafiyeler de güzel kullanılmış. İkinci
verse'te konunun biraz dağıldığı söylenebilir ama bu husus
yansıtılan karakterin duygu ve düşüncelerinin de karışık
olmasıyla ilişkilendirilebilir. Sık sık ritim değişikliklerine
gidilmesi de monotonluğun kırılması haricinde duygulardaki iniş
çıkışı yansıtma amacına yönelik bir tercih olmalı. Parçanın
öne çıkan kısmı ise nakaratı.
9/10
2- “B.B.B.”
“B.B.B”, sözleri 2005
yılında yazılan bir şarkı imiş. Ayşe Betül bu şarkının
sözlerinde sadece çok ufak bir değişikliğe gitmiş, eski
mahlasını çıkarmış. Şarkıda kalabalık içinde yalnızlık
çeken birinin duyguları yansıtılıyor. Bu kişinin en yakınındaki
kişi dahi ona birtakım klişe tavsiyeler vererek onun kendini
bulmasının, kendini gerçekleştirmesinin yolunu tıkıyor.
Şarkıdaki karakter her şeyi göze alarak kendini bulma ve anlam
arama yolculuğuna çıkmaya hevesli; ancak yine de yalnızlık zor
bir durum ve insanı yıpratıyor. Şarkının sonunda Ayşe Betül'ün
sesi bu yüzden cılızlaşıp kayboluyor. Sözler gayet güzel;
teknik açıdan da rap matematiği ile şiirsel matematik arasında
bir yerde duruyor denebilir. Tabii ki bu şarkıyı bir kenara
iteklemiyor, alıp kendimize ekliyoruz.
10/10
3- “Sen Hayırdır”
Hareketli ve eğlenceli bir
şarkıyla devam ediyoruz. Parçadaki eleştiriler genellikle
trapçilere yönelik. Sözler teknik açıdan başarılı. Auto-tune
efekti yer yer fazla kullanılmış ama fazla yorucu bir detay
olmamış denebilir, dinledikçe alışılıyor. Süper bir parça.
10/10
4- “Ayarımı
Bozma”
Konu olarak ilk şarkının
paralelinde bir şarkı, ama bu şarkıdaki tavır daha sert. Sözler,
müzik, nakarat, klip... hepsi güzel. Şarkının başında ve
sonuna doğru bir telefon konuşması duyuyoruz, bu da kişinin
içinde kopan fırtınaları dışarı yansıtamadığını
düşündürüyor. Klipte de beş farklı Ayşe Betül var:
‒ Pembe kıyafetli:
Kişiliğin duygusal / hassas tarafını simgeliyor. Nefret ve kin
gibi duygularla hareket etmese de yüklerinden kurtulmak, daha iyi
hissetmek adına anılarıyla hesaplaşma yoluna gidiyor.
‒ Mavi kıyafetli: Pembe
kıyafetli kadar hassas olmasa da bu kişilik de duygusal. Duygunun
yanında düşüncenin dozu artmış denebilir. Diğer karakterlerin
klipteki vazoya yönelttikleri şiddette herhangi bir alet (halat,
sopa, tüfek) var iken mavi kıyafetli olan herhangi bir alete
başvurmuyor.
‒ Mavi-siyah kıyafetli:
Kişiliğin öfkeli yanını temsil ediyor. Sertlik gösterebilecek
bir yapısı var ama öfkesi ve nefreti henüz kin boyutuna varmamış.
‒ Siyah kıyafetli:
Kişiliğin en karanlık yanını temsil ediyor. Sert ve kötü
düşünceler artık sadece tetikleyicilerle ilişkili olmaktan çıkıp
karaktere sirayet etmeye başlamış denebilir.
‒ Beyaz kıyafetli:
Kişiliğin güçlü, bilge yanını temsil ediyor. Geçmişi tamamen
çöpe atmak yerine yaşadıklarının ona sağladığı kazanımlarla
ilerlemek istiyor ve geleceğe umutla bakabiliyor. Faturayı tamamen
vazoya kesmek yerine içindekileri yakması bu artı-eksi ayrımını
yapabildiğine işaret ediyor.
Vazonun elden ele
aktarılmasının da bir esprisi var: Bir yanımız yaşadığı bazı
olayları unutmak istese de diğer yanımız içten içe güzel
günleri özleyebilir, boş ümitlere kapılarak tavizler verebilir.
Ya da bazı şeyleri unutmak için bazı adımlar atarız, bir iki
gün iyi hissetsek de sonrasında içimizin soğumadığını fark
edebiliriz. Klipteki farklı Ayşe Betül'ler de geçmişte
yaşananların etkisiyle bocalıyor; ilki ve ikincisi geçmiş
günlerdeki güzellikleri hatırlayıp esef ediyor, üçüncüsü
biraz duraksıyor, dördüncüsü ise geçmişine sırtını dönmek
konusunda artık tereddüt etmiyor. Beyaz kıyafetli Ayşe Betül ise
meseleye en güzel şekilde noktayı koyuyor.
Ek olarak belirtelim:
Klipte bazı sahnelerle ilişkili olarak ses efektleri de
kullanılmış, audio'da bu efektler yok.
10/10
5- “Sana mı
Sorucam?”
Yine hareketli bir şarkıyla
karşı karşıyayız. Şarkı ilk bakışta farklı konuları
işliyor gibi dursa da bir çeşit konu bütünlüğü olduğu
söylenebilir; klipteki farklı karakterler de bu konu
bütünlüğünün yansıması işlevini görüyorlar. Kafası
karışık olan Ayşe Betül şarkı sözü yazmak istediğinde
aklına popüler şarkılardaki sözler geliyor, bunlarda yansıtılan
hayata bakıp kendi hayatının çok değersiz olduğunu düşünüyor
ve kendisini bu durumdan kurtaracağını düşündüğü bir
kahramanın hayaline sığınıyor. Ardından müzik piyasasının
kendisini olumsuz yönlendirdiğini fark ederek aklına gelen bu tür
düşüncelere ve bu düşüncelerin ilham perisine meydan okumaya
başlıyor. İnat olsun diye popüler şarkılardaki birbirinin
kopyası sözlerin tam tersi istikamette sözler söylemeye başlıyor
(“Çıkışmadı cash, ödenmedi aidat.” vs.). Yozlaşmış müzik
piyasası ve beğenileri yönlendirilmeye çalışılan dinleyici
kitlesi bu tarz sözleri beğenmeyeceği için de onlara “Sana mı
soracağım?” diye çıkışıyor. İkinci verse'te ise
hazzetmediği tarzdaki sözlerin taklidine ve bunların eleştirisine
yer veriyor. Bununla birlikte nakarat tek başına ele alındığında
konu müzik piyasası haricine taşarak insan ilişkileriyle
bağlantılı olacak şekilde değerlendirilebilir. Özetle söylersek
düşündürücü ve eğlenceli bir şarkı olmuş.
7,5/10
6- “Keep It Low”
(feat. Aslixan & Offsweet)
Türkiye Türkçesi,
Azerbaycan Türkçesi ve İngilizceyi bir araya getiren bir parça.
Yatıştırıcı bir müziği var. Ayşe Betül, aşkı konu edindiği
güzel bir verse yazmış. Çok sivrilmeyen, kafa dağıtmaya uygun
bir şarkı denebilir.
6/10
7- “Aptal”
Bu şarkıda popüler
Türkçe Rap icracılarına ve sosyal medya fenomenlerine eleştiri
getirilmiş. Dinleyicilerin duygularına tercüman olan mesajları
var, ayrıca Ayşe Betül kendisini övmeden de geçmemiş. Şarkının
bir yerinde old school - new school kutuplaşmasını anlamsız bulduğunu, önemli olanın kalite ve başarı
olduğunu belirten sözler de söylüyor. Teknik açıdan başarılı
ama biraz yorucu bir şarkı, bunda beat'in karakteri de belirleyici
olmuş.
7,5/10
8- “Gol”
Hareketli bir müzik
üzerine ritmi ve ses benzerliklerini ön plana alan sözler yazmış
Ayşe Betül. Sözler biraz dağınık denebilir, ancak hoş ve kafa
dağıtmak için dinlenebilecek bir şarkı ortaya çıkmış. Ses
efektlerinin fazla kullanılmamış olması da bu açıdan önemli
bir artı.
6/10
9- “Tesadüf”
(feat. Fate Fat)
Fate Fat ve Ayşe Betül bu
parçada karşılıksız aşkı işlemişler. Belki de anlattıkları
duygu aşktan ziyade hayranlık veya tutku, çünkü karşılarındaki
insanı yeterince tanımadıklarını gösteren sözler söylüyorlar.
Esasında aşkın da farklı farklı hâlleri var, yaşayan kişiye
göre ve karşıdaki kişiye göre değişebiliyor denebilir; şarkıda
da bu farklı aşklardan biri seçilerek derin ve karmaşık duygular
yansıtılmış. Güzel bir şarkı.
8/10
10- “Ölücem
Burda”
Aşka dair bir şarkı
daha; ancak buradaki duygular daha derin ve bir varoluş sancısı
söz konusu. Ayşe Betül'ün yansıttığı karakter belli ki
yaşadığı ilişkide umduğunu bulamamış. Birtakım hatalar
yapmış olsa da anlayış yerine yüze vurmalarla karşılaşmış
ve kendisini yıpratan bu ilişkiyi bitirmek istemiş, bununla
birlikte o kişiye beslediği duygular değişmemiş. Klibe bakılırsa
ilişkilerini arkadaşlık olarak sürdürüyorlar ama kadın hâlâ
adama karşı meyilli; ancak gururu ve kendine saygısı sebebiyle
mesafesini koruyor. (Öte yandan klibin hikâyesiyle bütün sözlerin
uyuşmama ihtimali de var.) Duvardaki süs eşyası karakterin
yaşadığı iç çatışmayı tetikliyor ve biz bu sebeple fantastik
sahneler izliyoruz. Adam bir çeşit hizmetçi kambura dönüşmüş,
muhtemelen efendisi olan kişinin yanından ayrıldığı sırada
Ayşe Betül'ü gözetliyor ve fark edildiği anda onu efendisinin
olduğu yere doğru çekiyor. Ayşe Betül savaşçı bir kişilik;
kambur adamın kendisi için bir tehdit olduğunu düşünüyor veya
kendisini neden gözetlediğini anlamak için peşine düşüyor.
Onun peşindeyken silahını ve çantasını atarak sadece kendine
olan güveniyle yola devam etmeyi tercih ediyor. (Videonun yorumlar
kısmında klibin yönetmeni silahın, çantanın ve adamın
sırtındaki kamburun ruhtaki yüklere işaret ettiğini belirtmiş.)
Kamburun efendisi Ayşe Betül'e tıpatıp benzeyen biri çıkıyor
ve onu yeni efendi tayin ederek ortadan kayboluyor. Erkeğin farklı
arayışlar içinde olması ve aslında aradığını aynı kişide
bulabileceği anlatılmak istenmiş olabilir. Öte yandan kadının
da kendi değerini ve gücünü fark ederek yükselmesi söz konusu.
“Aşk vatan tabii,
döneceğiz yurda”: Bu sözle aşka tamamen cephe alınamayacağı
anlatılmak istenmiş; ancak aşkın kendisi insan hayatında önemli
bir belirleyen olsa da aşkın nesnesi değişebilir. İki taraf için
de yorucu, yıpratıcı olan bir ilişkiyi sürdürmek belki de aşkı
yanlış yerde aramaktır; o yüzden hayırlısına niyet etmek ve
aşkın her türlüsünü de yüceltmemek gerekir diyebiliriz.
(Burada bir parantez açalım: Bir ilişkinin yıpratıcı olmasının
farklı sebepleri var. Kişiler arası uyuşmazlık haricindeki
sebepler zamanla veya şartların değişmesiyle aşılabilir, o
yüzden bir ilişkiyi sürdürmek için de, bitirmek için de
sağlıklı düşünmek gerekiyor.) Ayşe Betül de aşkın sadece
nesnesinin değil de kendisinin, insanı gelişime iten saf hâlinin
saygıdeğerliğine işaret etmiş.
“Ucube hayatımın
ucundan tut”: Buradaki “ucube” kelimesi kişinin kendi hayatını
değersiz olarak görmesinden ziyade hayatının gidişini
beğenmemesinden kaynaklanıyor. Kavuşulamayan mutluluğun düşüncesi
de bu algının kuvvetlenmesine sebep oluyor. Yine de karşıdaki
kişiyi bir tür kurtuluş olarak görmek sakıncalı bir duygu
durumu; çünkü beklentiyi ve arkasından gelebilecek hayal
kırıklığı riskini arttırıyor. Sevdiğimiz kişinin
arayışlarımıza cevap olacağı düşüncesi elbette ki
kaçınılmaz; ancak bir yandan arayışa girerken diğer yandan da
karşımızdaki kişinin de arayışları olduğunu düşünmek
gerekiyor. Ve Ayşe Betül'ün şarkıda anlattığı gibi, bazı
şeyleri de kendi içimizde arayıp bulmamız gerekiyor.
Şarkıya dönersek;
verse'ler fazla uzun değil, bu da nakaratın sık aralıklarla
tekrar etmesi sonucunu doğuruyor. Yine de şarkı yorucu olmamış;
dengeli ve güzel bir şarkı.
10/10
11- “Tolerans”
Hareketli müzik üzerine
ritmik ve duygusal sözler yazılmış ve karışık çeşnili bir
şarkı ortaya çıkmış. Pop müziğe yakın bir parça; kendi
klasında başarılı ama diğer şarkıların yanında biraz sönük
kalıyor.
5/10
Ortalama: 8,09 ~ 8,1
Ayşe Betül'ün farklı
tarzlar denemeyi sevdiğini ve özellikle duygusal parçalarda
gerçekten güzel iş çıkardığını görüyoruz. Hareketli
şarkılarda da mizahî yaklaşımı tercih ediyor; “Sen
hayırdır?”, “Bu da mı gol değil?”, “Öyle ölmem füze
at.”, “Azalarak bit.” gibi söylemlerle şarkılarına renk
katıyor. Bazı kliplerin şarkıların mesajlarını tamamlayıcı
nitelikte olması da güzel bir detay. Ayşe Betül tekli parçalar yanında albüm
veya EP de çıkarsa fena olmaz diyerek yazımızı noktalayalım.
***
Notlar:
1- Ayşe Betül'ün
biyografisi ve “B.B.B.” şarkısının yazım ve kayıt süreci
hakkında bilgi için şu röportaja bakınız: https://www.bikuble.com/yeni-teklisi-sen-hayirdiri-dinleyicilerle-bulusturan-ayse-betul-ile-bir-roportaj
2- “Ayarımı
Bozma” şarkısına ait yorumun yazımında daha önce Bol
Sözlük'te “yorumlayan adam” nick'iyle yazmış olduğum
entry'den faydalandım: https://www.bolsozluk.com/sozluk.php?process=eid&eid=356704
